Krystyna Pisarkowa, Die Code der polnischen Lyrik der achtziger Jahre, Kraków 1992, 98 s.

seria: Prace Instytutu Języka Polskiego PAN nr 81

publikacja w języku niemieckim

[fragment Streszczenia]

W pogoni za egzemplarzami heroicznie czy to w oficjalnych czy w "podziemnych" małych nakładach wydawanych niektórych tomików poetyckich niedostępnych w Polsce  późnych lat siedemdziesiątych i wczesnych osiemdziesiątych inaczej niż spod lady, ze specjalnej półki na nazwisko, po znajomości lub w inny uświęcony zwyczajowo, a nie ujęty legalnymi przepisami sposób -  można było dostrzec symptom dwóch niezwykłych, lecz typowych dla społeczeństwa polskiego zjawisk. Pierwsze to fakt, że liryka  jest lub może być przedmiotem rzeczywistego zainteresowania, wręcz fascynacji w społeczeństwie reprezentowanym taką ilością swych przedstawicieli, która odpowiada sumie wysokości nakładów, ich wydań, mnożonej przez nieuniknione złodziejskie kserokopie, skoro nie było dosytu ani wyczekiwanych wznowień, ani dodruków. Drugie zjawisko to równie niezwykła i typowa co aktywność czytelnicza  - aktywność  samych twórców.  Przyczyna obu zjawisk tkwi oczywiście w osobliwej estetycznej wadze pisanej, ogłaszanej i czytanej w Polsce liryki. To nie tylko potrzeby i oczekiwania pięknoduchów decydowały o natężeniu i wymiarze zjawiska. Liryka, o której mowa, na którą się czyhało, zwłaszcza w latach osiemdziesiątych, umiała, zaspokajając oczekiwania estetyczne, służyć aksjologii. Wypowiadała prawdę, wiadomą, przeczuwaną, ale skazaną na przemilczenie. Wypełniała swoje zadanie w sposób bezkompromisowy, z natury rzeczy swoisty. Inaczej niż inne sztuki przełamywała tabu. Przekraczała zakazy i nakazy cenzury dosłowniej niż sztuki nieprzedstawiające, niemal bezbronne wobec przeciwnika  ("ZŁA"); mniej dosłownie niż by to mogła czynić proza , uderzała głębiej niż teatr, wprawdzie uzbrojony w liczne pozajęzykowe możliwości ekspresji, ale ograniczony do ram "jednorazowego użycia" lub "użyć jednorazowych", które to ramy wykluczają poznawanie sensów w wielokrotnej, powracającej refleksji interpretacyjnej (...)