Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. Część 3: Odmiejscowe nazwy osobowe, opracowała Zofia Kaleta przy współudziale Elżbiety Supranowicz i Janiny Szymowej, Kraków 1997, XIV + 234 s., Część 4: Nazwy osobowe pochodzące od etników, opracowała Elżbieta Supranowicz, Kraków 1997, XII + 20 s.

Część 3: Odmiejscowe nazwy osobowe

[fragment Wstępu]

Niniejsze opracowanie jest językowo-geograficznym komentarzem do nazw osobowych pochodzących od nazw miejscowych, które zawarte są w Słowniku staropolskich nazw osobowych, pod red. W. Taszyckiego, t. I-VII, Wrocław 1965-1978. Kategoria odmiejscowych nazw osobowych została z tego słownika wyodrębniona w poniższym wykazie alfabetycznym. Po główce hasła, którą stanowi odmiejscowa nazwa osobowa, podano jej podstawę motywacyjną, czyli nazwę wsi lub miasta, od której została utworzona, oddzielnie dla każdej dzielnicy historycznej Polski. Tę ogólną, historyczną lokalizację uzupełnia nazwa województwa i gminy według współczesnego podziału administracyjnego zawartego wy wydawnictwie: Wykaz urzędowych nazw miejscowości w Polsce, t. I-III, Warszawa 1980-1982. 

Część 4: Nazwy osobowe pochodzące od etników

[fragment Wstępu]

Nazwy osobowe pochodzenia odetnicznego są to nazwy, dla których podstawę motywacji stanowią etnonimy, czyli nazwy plemion, ludów, później narodów. W dalekiej przeszłości było zjawiskiem dość częstym, że od nazwy jakiegoś ludu lub plemienia tworzono nazwę zamieszkiwanego przez nich terytorium, a z biegiem czasu od tej nazwy terytorialnej tworzyła się kolejna nazwa etniczna, różniąca się z reguły budową słowotwórczą od wcześniejszej nazwy plemiennej, np. Polanie - Polska 'ziemia Polan' - Polacy 'mieszkańcy Polski', Frankowie - Francja - Francuzi. (...) W epoce nam współczesnej proces kształtowania się nowych etnonimów w języku polskim jest z gruntu odmienny: regułę stanowi przeniesienie na grunt rodzimy i ewentualne spolszczenie nazwy państwa i od niej dopiero utworzenie nazwy mieszkańców; dotyczy to zwłaszcza nazw krajów bardziej odległych, egzotycznych, np. Pakistan-Pakistańczyk, Zair-Zairczyk. W wypadku trudności językowych używa się form opisowych, np. mieszkaniec Burkina Faso. (...) Wszelkie osobliwości i odrębności, które różnią staropolski zasób etnonimów od dzisiejszego, mają swoje odbicie w niewielkiej grupie nazw osobowych pochodzenia odetnicznego, znajdujących się w Słowniku staropolskich nazw osobowych.