Celem pracy jest stworzenie zrębu teorii uzusu toponimicznego. Zawiera się w tym wprowadzenie i zdefiniowanie pojęcia uzusu toponimicznego oraz opis językowych i pozajęzykowych czynników, które na ten uzus wpływają. Tym samym podjęta zostaje próba włączenia w zakres teorii onomastycznej komponentów kultury języka i jednoczesne poszerzenie teorii językoznawstwa normatywnego o opis konkretnych mechanizmów kształtowania się uzusu językowego. Zaproponowany aparat pojęciowy w materiałowej części pracy zilustrowano opisami kształtowania się polskiego uzusu toponimicznego w zakresie wybranych nazw geograficznych Huculszczyzny.

Rozdział pierwszy zwiera omówienie najważniejszych elementów ogólnej teorii onomastycznej i toponomastycznej, poszerzone o własne ustalenia i propozycje autora – w szczególności w zakresie semantyki i funkcji nazw własnych. Rozdział drugi stanowi syntezę teoretycznego dorobku językoznawstwa normatywnego (teorii kultury języka). W rozdziale trzecim zaprezentowano autorską propozycję teorii uzusu toponimicznego. Rozdział czwarty poświęcono omówieniu językowych i pozajęzykowych uwarunkowań, w których kształtował się polski uzus językowy dotyczący toponimii Huculszczyzny. Szczególną uwagę poświęcono kartografii regionu oraz językowym właściwościom form toponimów upowszechnianych za pośrednictwem map. W rozdziale piątym omówiono oddziaływanie poszczególnych czynników na rozwój polskiego uzusu toponimicznego.

Spis rzeczy

0. Wprowadzenie

0.1. Słowo wstępne

0.2. Cel pracy

0.3. Stan badań

0.4. Miejsce pracy na tle onomastyki i językoznawstwa normatywnego

0.5. Uwagi do tytułu pracy

0.6. Uwagi ogólne

0.7. Podziękowania

1. (Top)onim w planie langue i parole

1.1. Toponim w systemie języka

1.2. Model semantyki nazw własnych

1.3. Warianty nazw własnych

1.4. Funkcje nazw własnych

1.4.1. Przegląd stanowisk

1.4.2. Funkcje nazw geograficznych w użyciu (po zakończonym akcie nazewniczym)

1.5. Socjologia nazw własnych

1.5.1. Ludwika Zabrockiego teoria zasięgów językowego magazynowania nazw jednostkowych

1.5.2. Władysława Lubasia próba socjolingwistycznej definicji nazwy terenowej

1.6. Definicja toponimu

1.7. Mikro- i makrotoponimia

1.8. Endo- i egzonimia

1.8.1. Definicje endo- i egzonimu

1.8.2. Analiza definicji endo- i egzonimu

1.8.3. Bieżąca dyskusja i najnowsze propozycje

1.8.3.1. Wspólnotowe kryterium endonimiczności

1.8.3.2. Roszczeniowość egzonimii

1.8.3.3. Odmienność egzonimu od endonimu w grafii i fonii

1.8.4. Toponimia Huculszczyzny: między endo- a egzonimią

2. Wybrane zagadnienia językoznawstwa normatywnego

2.1. Miejsce normatywizmu na tle językoznawstwa i kultury języka

2.2. Norma językowa

2.2.1. Zarys historii pojęcia normy językowej

2.2.2. Wewnątrz- lub zewnątrzjęzykowy charakter normy

2.2.3. Uniwersalizm normy

2.2.4. Pionowa stratyfikacja normy

2.2.5. Aprobata jako warunek normatywności

2.2.6. Normatywność w ujęciu diachronicznym

2.2.7. Normy cząstkowe: norma leksykalna

2.2.8. Wariantywność normy

2.2.9. Podsumowanie i uwagi ogólne, norma aktywna i pasywna

2.3. Uzus i parametry środków językowych

2.3.1. Uzus językowy

2.3.2. Parametry środków językowych: frekwencja, ekstensja tekstowa, ekstensja społeczna

2.4. Wzajemne relacje systemu, uzusu, normy i kodyfikacji

2.5. Kryteria poprawności językowej

2.5.1. Kryteria W. Doroszewskiego (1950)

2.5.1.1. Kryterium formalno-logiczne

2.5.1.2. Kryterium narodowe

2.5.1.3. Kryterium geograficzne (miejscowe)

2.5.2. Kryteria H. Kurkowskiej (1986)

2.5.2.1. Kryterium ekonomiczności języka

2.5.2.2. Kryterium stopnia rozpowszechnienia (uzualne)

2.5.2.3. Kryterium narodowe

2.5.3. Kryteria poprawności językowej u B. Walczaka (1986; 1995)

2.6. Świadomość językowa i postawy wobec języka

3. Prolegomena do teorii uzusu toponimicznego

3.1. Nazwy geograficzne w perspektywie kultury języka

3.2. Zarys teorii uzusu toponimicznego

3.2.1. Zbiór onimiczny jako komponent języka

3.2.2. Pojęcie uzusu toponimicznego

3.2.3. Czynniki kształtujące uzus toponimiczny

3.2.3.1. Czynniki indywidualne kształtujące indywidualny uzus toponimiczny

3.2.3.1.1. Czynniki systemu języka (czynniki systemowe)

3.2.3.1.2. Czynnik ewaluacji nazwy geograficznej

3.2.3.1.3. Czynnik postawy wobec języka

3.2.3.1.4. Czynnik funkcji nazwy geograficznej

3.2.3.1.5. Czynnik egocentryczny i emocjonalny

3.2.3.2. Czynniki zbiorowe (społeczne) kształtujące indywidualny uzus toponimiczny

3.2.3.2.1. Czynniki zbiorowego uzusu toponimicznego

3.2.3.2.1.1. Czynnik wspólnoty komunikatywnej

3.2.3.2.1.2. Czynnik ekstensji społecznej

3.2.3.2.1.3. Czynniki tekstowe

3.2.3.2.1.4. Czynnik pierwszego odbioru naśladowanego

3.2.3.2.2. Czynniki normy toponimicznej

3.2.3.2.3. Czynniki kodyfikacji toponimicznej

3.2.3.3. Czynniki kształtujące uzus w zakresie znaczenia nazw

3.2.3.4. Kształtowanie się uzusu toponimicznego języka ogólnego

3.3. Kryteria poprawności toponimicznej

4. Konteksty polskiej toponimii Huculszczyzny

4.1. Granice Huculszczyzny

4.2. Językowy kontekst polskiej toponimii Huculszczyzny

4.2.1. Wybrane cechy gwar huculskich

4.2.2. Ogólna charakterystyka toponimii Huculszczyzny (Hrabec 1950)

4.2.3. „Stosunki międzyjęzykowe” polsko-ukraińsko-huculskie w toponimii

4.2.3.1. Powstawanie i funkcjonowanie nazw geograficznych na pograniczu polsko-ruskim

4.2.3.2. Aspekty polityczno-prawne stosunków międzyjęzykowych w toponimii

4.3. Pozajęzykowe konteksty polskiej toponimii Huculszczyzny

4.3.1. Zarys historii polskiej turystyki na Huculszczyźnie

4.3.2. Inne czynniki społecznej i tekstowej ekstensji toponimii Huculszczyzny w polszczyźnie

4.3.2.1. Walki Legionów Polskich na Huculszczyźnie

4.3.2.2. Towarzystwo Przyjaciół Huculszczyzny

4.3.2.3. Obserwatorium na Popie Iwanie

4.4. Toponimia Huculszczyzny w kartografii

4.4.1. Zarys historii kartografii topograficznej Huculszczyzny do 1939 r.

4.4.1.1. Pierwsze (józefińskie) zdjęcie wojskowe Galicji (mapa Miega)

4.4.1.2. Mapa Liesganiga

4.4.1.3. Metryka Józefińska i Franciszkańska

4.4.1.4. Mapa Kummersberga

4.4.1.5. Drugie (franciszkowskie) zdjęcie Galicji

4.4.1.6. Trzecie (franciszko-józefińskie) zdjęcie wojskowe Galicji

4.4.1.7. Spezialkarte

4.4.1.8. Topograficzna spuścizna Austro-Węgier

4.4.1.9. Mapa turystyczna Karpat Polskich

4.4.1.10. Mapy Wojskowego Instytutu Geograficznego

4.4.2. Toponomastyczna praca topografa w Austro-Węgrzech i II RP

4.4.2.1. Instrukcje topograficzne

4.4.2.2. Rola topografa w zbieraniu nazw

4.4.2.3. Wojskowe przeznaczenie mapy

4.4.2.4. Ekscerpcje przygotowawcze

4.4.2.5. Zbieranie nazw w terenie

4.4.2.6. Zbieranie nazw a uzus i język miejscowy

4.4.2.7. Rzeczowniki rodzajowe w toponimach

4.4.2.8. Ówczesna ocena pracy topografów wigowskich

4.4.2.9. Toponomastyczna praca topografa – podsumowanie

4.4.2.10. Polityka nazewnicza WIG

4.4.3. Toponimia Czarnohory na mapach topograficznych od poł. XIX w. do 1939 r.

4.4.3.1. Źródła kartograficzne objęte ekscerpcją

4.4.3.2. Zasady ekscerpcji

4.4.3.3. Prezentacja materiału

4.4.3.4. Analiza ilościowa

4.4.3.5. Analiza jakościowa

4.4.4. Huculszczyzna w kartografii po 1939 r.

4.4.4.1. II wojna światowa i pierwsze lata powojenne

4.4.4.2. Kartografia sowiecka

4.4.4.3. Ukraińska kartografia topograficzna

4.4.4.4. „Renesans” polskiej kartografii turystycznej Karpat ukraińskich

4.4.4.5. Najnowsze turystyczne mapy ukraińskie

4.4.5. Toponimia Huculszczyzny w polskiej wersji językowej Google Maps i Google Earth

4.4.5.1. Źródła oraz zasady ekscerpcji i prezentacji materiału

4.4.5.2. Prezentacja materiału

4.4.5.3. Wnioski

4.5. Polska toponimia Huculszczyzny w standaryzacji KSNG

4.5.1. Toponimy z obszaru Huculszczyzny uwzględnione w Urzędowym wykazie polskich nazw geograficznych świata

4.5.2. Standaryzacja KSNG i jej normatywne oddziaływanie na polski uzus toponimiczny w zakresie nazw geograficznych Huculszczyzny

5. Toponimia Huculszczyzny w polskim uzusie toponimicznym

5.1. Uwagi o cechach polskiej toponimii Huculszczyzny (Hrabec 1950)

5.2. Wybrane nazwy geograficzne Huculszczyzny w polskim uzusie toponimicznym

5.2.1. Uzasadnienie wyboru obiektów

5.2.2. Dobór źródeł oraz zasady organizacji i prezentacji materiału

5.2.3. Źródła i ich oznaczenia

5.2.4. Chronologia źródeł

5.2.5. Kształtowanie się uzusu w zakresie nazw wybranych obiektów

5.2.5.1. Pop Iwan

5.2.5.1.1. Prezentacja materiału

5.2.5.1.2. Rozwój uzusu

5.2.5.2. Żabie / Werchowyna

5.2.5.2.1. Prezentacja materiału

5.2.5.2.2. Omówienie uzusu współczesnego

5.2.5.3. Rafajłowa

5.2.5.3.1. Prezentacja materiału

5.2.5.3.2. Czynniki kształtujące uzus współczesny

5.2.5.4. Przełęcz Legionów

5.2.5.4.1. Prezentacja materiału

5.2.5.4.2. Czynniki kształtujące uzusy indywidualne

5.2.5.5. Bystrzec / Bystrec

5.2.5.5.1. Prezentacja materiału

5.2.5.5.2. Czynniki kształtujące uzus

5.2.5.6. Kostrzyca

5.2.5.6.1. Prezentacja materiału

5.2.5.6.2. Czynniki kształtujące stronę wyrażeniową znaku

5.2.5.7. Kosaryszcze

5.2.5.7.1. Prezentacja materiału

5.2.5.7.2. Czynniki kształtujące uzus

5.2.5.8. Zielona – Zełene

5.2.5.8.1. Prezentacja materiału

5.2.5.8.2. Komentarz do materiału

5.2.5.9. Krzyworównia – Krywopole

5.2.5.9.1. Prezentacja materiału

5.2.5.9.2. Komentarz do materiału

5.2.5.10. Sywula

5.2.5.10.1. Prezentacja materiału

5.2.5.10.2. Komentarz do materiału

5.2.5.11. Stoh

5.2.5.11.1. Prezentacja materiału

5.2.5.11.2. Czynniki kształtujące uzus

5.2.5.12. Hnitessa

5.2.5.12.1. Prezentacja materiału

5.2.5.12.2. Komentarz do materiału

5.2.5.13. Czarnohora (grzbiet)

5.2.5.13.1. Prezentacja materiału

5.2.5.13.2. Historia rozwoju uzusu

5.3. Ogólne wnioski dotyczące działania czynników oraz polskiego uzusu toponimicznego w zakresie nazw geograficznych Huculszczyzny

6. Zakończenie

6.1. Wnioski końcowe

6.2. Perspektywy badawcze

6.3. Streszczenia

6.3.1. Streszczenie

6.3.2. Summary

7. Bibliografia

8. Aneks

8.1. Schematyczna mapa Huculszczyzny

8.2. Skorowidze wybranych map

8.3. Spis ilustracji

8.4. Spis tabel

8.5. Wykaz skrótów

8.5.1. Skróty używane w rozdziale 4

8.5.2. Skróty używane w rozdziale 5

Nota o autorze

Chronologia i oznaczenia źródeł

ISBN 978-83-64007-61-3